Son yıllarda yapılan çalışmalar ebeveyn ile çocuk arasındaki
sosyal etkileşimin çocuğun dikkat kapasitesi üzerinde olumlu etkisi olduğunu
söylüyor. Araştırma sonuçları annenin bebeğiyle oyun oynarken bir oyuncağa
dikkatini vermesinin çocuğun da o oyuncağa odaklanmasını sağladığı gösteriyor.
Bebeklikten itibaren çocukla birebir iletişim kurmak, onunla göz göze oyun
oynamak, tamamıyla anda kalarak onunla vakit geçirmek bebeğin sosyal, duygusal,
zihinsel gelişimi için olduğu kadar dikkat kapasitesi için de gerekli. Sürekli
dikkat ve konsantrasyon becerisi, ebeveyn ile iletişimle gelişiyor.
Çocuğumuzdan bir şeye dikkatini vermesini isterken gerçekçi
beklentiler içinde olmak için dikkat süresinin hangi yaşta ne kadar olduğunu
bilmek önemli. Herhangi bir olaya, nesneye dikkatini odaklayabilme kapasitesi
yaş ilerdedikçe artan bir beceri. Kabaca dikkat süresinin küçük çocuklarda yaş
ile denk olduğunu söyleyebiliriz. 3 yaşında 3 dakika odaklanabilirken 4 yaşında
bu 4 dakikaya çıkıyor. 5-6 yaşındaki çocuklar küçük gruplar halinde 10-15
dakika kadar bir aktivite ile ilgilenebilir. Büyük ihtimalle aklınıza şu
gelecek “Çocuğumu bıraksam bütün gün hiç kalkmadan TV seyredebilir, demek ki
dikkati çok iyi”. Ancak malesef bu doğru değil. TV karşısında oturmak pasif bir
eylem. Çocuğun izlediklerine müdahale etme gibi bir seçeneği yok, sunulanı
olduğu gibi kabul ediyor. Sürekli değişen görüntülerle bir anlamda beyni
uyuşuyor. Bu da belli bir olaya, nesneye istemli olarak odaklanma becerisi
olarak tanımlayabileceğimiz “dikkat” ten çok farklı bir durum. Küçük yaşlarda
çok fazla TV izlemenin çocuğun zihinsel ve sosyal gelişimi için zararlı
olduğunu hatırlatayım.
Çocuğunuzun dikkatini geliştirmek için bazı önerilerim
olacak. Bu etkinlikleri düzenli olarak yapmanın faydalı olacağını unutmayın.
Ayrıca gelişme gördüğümüz durumlarda çocuğu başarısından dolayı tebrik etmek,
motive etmek, sabırlı olmak, kısa sürede sonuç alma telaşı içinde olmamak
önemli. En önemlisi ise çocuğun “oyun” ile geliştiğini, değiştiğini,
öğrendiğini ve eğlendiğini hep aklınızda tutmak.
-
Her gün
açıkhavaya çıkın. Araştırmalar,
doğada geçirilen zamanın DEHB’li (Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite
Bozukluğu) çocukların konsantrasyon becerilerini anlamlı ölçüde arttırdığını
ortaya koyuyor. (Örnek bir araştırma için bakınız) Açıkhava çocuk parkı da olabilir, sahil kenarında yürüyüş
de, ormanda bir gezinti de. Çevresel şartlarınız hangisi için uygunsa onu
deneyebilirsiniz. Çocukların her gün açık havada oyun oynamasının zihinsel,
duygusal ve fiziksel gelişimleri için çok gerekli olduğu son yıllarda sık sık
dile getiriliyor. Burada dikkat edilmesi gereken eğer çocuk parktaysa onu kendi
halinde bırakın, oyunlarına müdahale etmeyin, oturduğunuz banktan sürekli
“Ahmet dikkat et, Ahmet düşeceksin, Ahmet oraya çıkma” diye bağırmayın. İnanın
bu hem çocuğunuzu hem de parktaki diğer herkesi rahatsız ediyordur :). Zaten
Ahmet de sizi dinlemeyip yapma dediğiniz her şeyi yapıyor di mi? Eğer
arkadaşlarıyla oyun oynuyorsa onlara karışmayın, oyunu kendi aralarında
kursunlar, kuralları kendileri koysunlar. Çocuklar serbest oyun sırasında
inanılmaz değerli deneyimler edinirler. Çocuğunuzu bu fırsattan mahrum
bırakmayın. Şunu da belirteyim, araştırmalar açıkhavada yapılan hareket ile
zeka ve okul başarısı arasında da anlamlı ilişki olduğunu gösteriyor.
-
Üfleyin.
Evet birşeylere üfleyin. Örneğin; benim üfleme çiçeği olarak bildiğim
karahindiba toplayın doğa yürüyüşünüzde, onları tüm gücüyle üflesin, çiçeğin
üstündeki tüylerin rüzgarda uçuşunu seyredin beraber.
Balon şişirin, balonu başlangıçta şişirmek zordur, siz
başlayın o devam etsin. İşin içine eğlence katın “Tüm üzüntülerimizi ya da
kızgınlıklarımızı bu balona üflüyoruz” deyin. Sonra da balonu patlatın püffff
bütün sıkıntılar gitti. Ya da balonu havaya atarak yere düşürmeme oyunu oynayın
beraber.
Baloncuk yapın. Mutfak deterjanı, şeker ve suyu karıştırın,
şişeye doldurun, yuvarlak baloncuk aleti ya da mandal yardımıyla baloncuklar
yapın. Nefesini kontrol etmeye, baloncuğu şişirmeye çalışmak onu
sakinleştirecektir. Baloncukları siz şişirin ve o yakalamaya çalışsın. Havada
uçuşan saydam baloncukları gözleri ile takip etmesi, elleri ile onları
yakalamaya çalışması onun için eğlence ve oyun ama aynı zamanda dikkat ve
el-göz koordinasyonunu arttıran bir etkinlik. Aynı oyunu banyoda çocuğunuzu
yıkarken de oynayabilirsiniz.
-
Yaratıcı sanat
etkinlikleri yapın. Örneğin, doğadan topladığınız yaprakları belli
şekillerde boyamak, kağıt kesmek, örgü örmek (elbette basit örgüler:), mozaik
dizmek, son aylarda moda olan mandala kitaplarını boyamak, oyuncak bebeği için
kıyafet dikmek, boncuklardan bilezik ya da kolye yapmak, patates baskısı ile
resim yapmak ve benzeri el işi etkinlikleri çocuğunuzun dikkat süresini
arttırmanın yanında daha sabırlı olmasını sağlar, dürtüselliğini azaltır, hayal kırıklığı ile başa çıkma becerisini
arttırır ve elbette el-göz koordinasyonunu ve problem çözme becerisini
geliştirir.
-
Yapbozları
unutmayın. Küçük çocuklar için yaşına uygun sayıda parçadan oluşan
yapbozlar hem eğlenceli hem de faydalı bir etkinlik. Her seferinde yeni yapboz
almak yerine çevrenizdeki anneler ile yapboz değişimi yapmak çok daha mantıklı.
-
Çocuğunuza kitap
okuyun. Eğlenceli resimlerle bezeli kitaplar çocukların ilgisini çeker.
Okurken sesinizi değiştirin, komik sesler çıkarın, hayvan taklitleri yapın. Kitapların
faydaları yazmakla bitmez, o yüzden yazmıyorum :)
-
Beraber yemek
yapın. Mutfakta size yardım etmesine izin verin. Örneğin, kurabiye yaparken
ona da hamur verin, hamurla şekiller yapsın, oyuncaklarını içine saklasın vb.
ya da kurabiyeleri süslemesine izin verin. Kurabiye adamlara çikolatadan
gözleri o koysun, emin olun bu işi düzgünce yapabilmek için tüm dikkatini
verecektir. Benim kızım bu görevi yerine getirirken arada birkaç çikolata da
kaçırıyor mutlaka.
-
Müzik dinletin.
Stanford Üniversitesi’nde yapılan bir araştırma klasik müzik dinlemenin beynin
sürekli dikkat becerisini geliştirdiğini iddia ediyor. (İlgilenenler için yazı
bu linkte. ) Her gün belli süre çocuğunuzla klasik müzik, senfoniler, aryalar dinleyin.
Benim kızım aryalara bayılır ve onların söyleyişini taklit ederdi bebekken.
Küçük yaştan çocuğunuza insan ruhunu besleyen ve anlamlı müzikler dinletmeniz
onun müzik zevkini geliştirir, zihnini dinlendirir ve onu sakinleştirir.
-
Sabretmeyi
öğrenin. Çocuğunuz legoları birleştiremediğinde, sütünü yere döktüğünde,
düzgün bir çizgi çizemediğinde ya da başka bir hayal kırıklığı yaşadığında
hemen müdahale ederek onu üzüntüden korumaya çalışmayın. Bırakın sorununu
kendisi çözmeye çalışsın, belki biraz ağlayacak, sonra tekrar deneyip legoları
takmayı başaracak. Sizin hemen elinizden alıp legoyu düzgün şekilde yapmanız
ona ne mutluluk ne de zor bir işi başarma gururu yaşatır. Her defasında ona
fırsat tanımadan birşeyleri düzeltmeye çalışmanız onun sabırla bir şey üzerinde
çalışabilme, hayal kırıklığıyla baş edebilme, duygularını kontrol edebilme ve
problem çözme becerilerinin gelişmesine engel olacaktır.
-
Labirentlerde kaybolun.
Çocuğunuzun yaşına uygun labirent çözme kitapları alın. Ya da internetten
bulduklarınızın çıktısını alın. Önce gözleri ile labirenti çözmeye çalışmasını,
sonra kalem ile nesneyi hedefe ulaştırmasını öğretin. Renkli ve sevdiği
hayvanları, kahramanları içeren labirentler ilgisini çekecektir. Labirentleri
kendiniz de çizebilir, oyuncakları kullanarak,
iplerle ya da un, mercimek gibi malzemelerle masanın ya da yerin
üzerinde yapabilirsiniz. Aşağıda pinterestte bulduğum bazı labirent örnekleri
var.
-
Pinterest
kullanın. En çok ilham aldığım Internet aplikasyonu kesinlikle
Pinterest. Aradığınız her konu ile ilgili binlerce fikir, fotoğraf ve yazı var.
Resim beceriniz yok mu, arayın, size adım adım nasıl dinozor çizileceğini
gösteren bir yazı bulun. Çocuğunuzla evde nasıl vakit geçireceğinizi şaşırdınız
mı, yüzlerce oyun önerisi, kitaplar, çocuk yetiştirmede zorlandığınız konular
ile ilgili yazılar, kısa bilgiler vs. vs. Pinterestte aradıklarınızı bulabilmek
için biraz İngilizce bilmek gerekiyor ama çok fazla da değil. Aradığınız
kelimeyi google çeviriden İngilizceye çevirip Pinterestte aratırsanız bir çok
bilgiye ulaşabilirsiniz. İşte bazı
Pinterest paylaşımlarından örnekler:
-
Evde dikkat
oyunları oynayın.
o Koltuğun
üzerine çocuğunuzun en sevdiği 3-5 peluş oyuncağı yanyana oturtun. İsimlerini
söyletin tek tek. Sonra gözlerini kaparttırın ve bir oyuncağı alın. Gözlerini
açan çocuğunuza hangi oyuncağının eksik olduğunu sorun. Bu oyunda becerisi
arttıkça oyuncak sayısını arttırabilirsiniz.
o Salona
dikkatlice bakmasını isteyin, tüm eşyaları incelesin, sonra salondan çıksın.
Odadaki büyük eşyalardan birinin yerini değiştirin. Hangi eşyanın yerinin
değiştiğini bulmaya çalışsın. Bulamazsa ipuçları verebilirsiniz.
o Sıcak-soğuk
oyunu oynayın. Bir oyuncağını salonda bir yere saklayın. Oyuncağa yaklaşınca
“sıcak”, oyuncaktan uzaklaşınca “soğuk” diyerek onu bulmasını sağlayın.
o Lego
bebekleri varsa bir parçasını çıkarıp (Örneğin, saçı, bir kolu, bacağı) bebeğin
hangi parçasının eksik olduğunu sorun. Bu oyunu yaşına ve becerisine göre
zorlaştırabilir, legodan yaptığınız arabanın ya da robotun hangi parçasının
eksik olduğunu sorabilirsiniz. Bu oyunu çizerek de oynayabilirsiniz. Bir
parçası eksik şekiller çizerek onun tamamlamasını isteyebilirsiniz.
o Yüzünüze
dikkatlice bakmasını isteyin. Sonra gözlerini kapasın. Saçınızı açın, ruj
sürün, yüzünüze bir ben çizin, kaşlarınızı birleştirin vb. yüzünüzde bir
değişiklik yapın. Değişikliğin ne olduğunu bulmasını isteyin.
-
Kağıt-kalem
kullanın. Resimde çok yetenekli olmanıza gerek yok. Basit bir şekil çizin
ve aynısını yapmaya çalışmasını isteyin. O çizsin siz onu taklit edin. Sınırlı boyamalar
yapın. Parmak boyası ile kağıt üzerinde şekiller yapın. Hem eğlenceli hem de
miniğinizin zihnini çalıştıran etkinlikler bunlar. İnternette böyle çizimler
bulabilirsiniz. İşte örnekler:
Soldaki şeklin aynısını sağdaki noktalarla çizmesini isteyin.
Soldaki şeklin aynısını sağdaki noktalarla çizmesini isteyin.
Not: Dikkati ve belleği geliştiren daha fazla etkinlik için yeni yazıma bakabilirsiniz.
Tüm ebeveynlere kolaylıklar...
Mine Kilitci, 2016.
Çok güzel bir yazı olmuş ,çok güzel bir kaynak olmuş ����
YanıtlaSilTeşekkür ederim, sevgiler ❤️
Sil